Piąta Krakowska drużyna Skautowa powstała na przełomie 1911/12 r jako jedna z pierwszych drużyn tworzonych w ramach polskiego ruchu skautowego. Pierwszym drużynowym został skaut Kołomłodzki. Miejscem działania drużyny było ówczesne V Gimnazjum przy ul. Kochanowskiego w Krakowie. Na początku działalności drużyna składała się z 4 zastępów, a za patrona obrano pułkownika Michała Wołodyjowskiego. W roku 1914 drużyna liczyła już sześćdziesięciu skautów, co obrazuje jej dynamiczny rozwój.
Z powodu wybuchu I Wojny Światowej praca w drużynie została przerwana, gdyż większość starszych skautów wstąpiła do oddziałów strzeleckich i brała udział w walkach na frontach Wojny Światowej.
Po zakończeniu działań wojennych, drużyna powoli reaktywuje swoją działalność. W 1921 roku powstaje "Biała Piątka" im. Mariana Langiewicza. W roku 1923 podjęto jednak uchwałę o zmianie patrona, którym został hetman Stanisław Żółkiewski. Okres Białej Piątki stanowi jeden z najciekawszych w historii drużyny. Działały zastępy specjalistyczne tj. fotograficzny, stolarski czy krajoznawczy. W 1922 roku odbywa się pierwszy obóz drużyny, która otrzymuje też swój pierwszy sztandar. W latach 1920-29 działał przy drużynie Krąg "Dziada Pały". W 1931 roku przy "Piątce" powstaje pierwszy zastęp zuchowy.
W 1932 dodano do nazwy drużyny określenie "Dzieci Pioruna". Przyjęto bordowy kolor chust z naszytym na nich zielonym trójkątem z haftowaną lilijką przeszytą srebrną Błyskawicą.
25 sierpnia 1936 roku podczas obozu letniego w Augustowie ówczesny drużynowy 5 KDH Antoni Karnasiewicz zakłada Krąg Totemowy Synów i Dzieci Pioruna w składzie:
1. Antoni Karnasiewicz - "Rączy Borsuk"
2. Zbigniew Nalepa - "Czarny Jastrząb"
3. Julian Danek - "Mewa Śmigła"
4. Stanisław Mazur - "Foka Węźlarz"
5. Zdzisław Tarkowski - "Czarny Bocian"
6. Stanisław Okoń - "Sumak Śmiały"
Krąg Totemowy, działający do dziś, gromadzi czynnych i pozostających już poza strukturami związku zasłużonych Piątaków. Czuwa on stale nad pracą i działalnością drużyn Piątki, oraz kultywuje tradycje naszego środowiska.
Okres II wojny światowej to praca drużyny w Szarych Szeregach i podziemiu zbrojnym. W latach 1941-42 instruktor "Piątki" Stanisław Okoń był Komendantem Chorągwi Krakowskiej Szarych Szeregów. Wielu innych instruktorów pełniło Służbę dla kraju. Antoni Karnasiewicz i Stanisław Okoń zginęli w Oświęcimiu.
Jeszcze w czasie trwania wojny w lutym 1945 w V Gimnazjum powstaje drużyna, której drużynowym zostaje Zbigniew Nalepa "Czarny Jastrząb". Odbudowana "Piątka" w kwietniu tego samego roku (jako wyróżnienie za walkę z okupantem hitlerowskim) otrzymuje na dziedzińcu wawelskim Sztandar poświęcony przez kardynała Adama Sapiehę. Dużym osiągniżciem drużyny w tym okresie była pomoc udzielona przez "Piątaków", byłym wcielonym przymusowo członkom hitlerjugend ze Śląska Opolskiego i organizacja dla nich obozu letniego.
W roku 1949 ze wzglądu na represje władz, drużyna zostaje rozwiązana. Większość instruktorów kontynuuje jednak działalność w sposób "nieoficjalny".
Po przełomie polskiego października 1956 roku drużyna opuszcza V Gimnazjum i rozpoczyna pracę w Technikum Łączności. W 1956r powstał Szczep "Dzieci Pioruna" , który został uznany za godnego kontynuatora historii i tradycji Piątki. Na obozie w Zawoi nastąpiła uroczystość przekazania tradycji 5 KDH środowisku z Technikum Łączności. 18 maja 1958r. Szczep "Dzieci Pioruna" otrzymał Sztandar.
We wrześniu 1964r. powstaje w III LO drużyna, która przekształca się w Szczep "Wichry", któremu decyzją Rady Krągu Totemowego zostają przekazane tradycje "Piątki". Szczep przyjmuje bordowy kolor chust. W 1968r. Szczep "Wichry" łączy się z drużyną Żaki Krakowskie pracującą przy IX LO w Krakowie (odtąd siedziba "Wichrów").
Z okazji obchodów 60-lecia działania 5 KDH 25 września 1971r. Szczep "Wichry" otrzymuje Sztandar i przyjmuje za patrona Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. W tym roku powstały także drużyny: Błyskawica oraz Huragan.
Na przełomie lat 70-tych i 80-dziesiątych dochodzi w "Wichrach" do rozłamu. Z dotychczasowego Szczepu "Wichry" wyodrębnia się Szczep "Błyskawica", który przyjmuje za patrona Stanisława Okonia "Sumaka Śmiażego".
W 1981 roku w Szczepie "Błyskawica" powstaje Krąg Instruktorski "Sumak", który obecnie skupia działających instruktorów Szczepu Wichry. Został on założony na zakończenie Wędrówek obozowych w Gdańsku pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców przez dh. Wojciecha Hausnera.
W tym samym roku powstały także drużyny, które działają nieprzerwanie do dzisiaj: Burza i Piorun
W 1984 roku Szczepy "Wichry" i "Błyskawica" łączą się ponownie przyjmując na patrona hm. Stanisława Okonia i nazwę Szczep "Wichry". Stan taki trwa do dnia dzisiejszego.
W roku 1986 Szczep 5 KDH obchodziś wiele uroczystości związanych z 75 rocznicą powstania Piątki, oraz 50 rocznicą powstania Krągu Totemowego Synów i Dzieci Pioruna.
Jedną z najbardziej doniosłych był V Zlot - Szary Trop. Program Zlotu, który odbył się w dniach 18 - 20 kwietnia 1986 r, obejmować Złaz Krągu Totemowego, grę miejską tropami Szarych Szeregów , ogniska zlotowe, spotkanie inaugurujące powstanie "Bractwa Dwóch Sztandarów", a przede wszystkim odsłonięcie tablicy upamiątniającej miejsce aresztowania Patrona Piątki Stanisława Okonia.
Dla odsłonięcia tablicy powołano Komitet Honorowy w skład którego wchodzili, oprócz zasłużonych Piątaków i przyjaciół Szczepu, członkowie władz ZHP, przedstawiciele władz miejskich, oraz dyrektorzy Szkół w których Szczep działał. Wyjątkowym gościem na uroczystości była pani Maria Wójcik - siostra Stanisława Okonia.
Tablicę odsłoniąto w dniu 19 kwietnia 1986r. podczas uroczystego apelu przy ul. Garncarskiej 6. Aby ufundować tablice harcerze i instruktorzy Szczepu sprzedawali przeznaczone na ten cel cegiełki. Odsłonięciu tablicy towarzyszyła wystawa o Szarych Szeregach i ich działalności na terenie Krakowa podczas II Wojny Światowej, otwarta w budynku Komendy Hufca Krowodrza przy ul. Reymonta. Po zwiedzeniu wystawy uczestnicy Zlotu uczestniczyli w ognisku na którym wręczono dyplomy zastępom, które zwyciężyły Zlot ( pierwsze miejsce zajął zastęp Rosomaki z Pioruna ). Odsłonięcie Tablicy i towarzyszący temu Zlot odbiło się szerokim echem w środowisku harcerskim, oraz w mediach. Tablica przy ulicy Garncarskiej 6 istnieje do dziś i jest stałym punktem spotkań byłych jak i obecnych Piątaków, którzy otaczają ją opieką.
Podczas tych samych uroczystości powstaje "Bractwo Dwóch Sztandarów", którego zadaniem jest opieka nad Sztandarami "Wichrów" i "Błyskawicy".
Lata osiemdziesiąte to jedne z najlepszych w historii 5 KDH. Wielu instruktorów działało w ruchach na rzecz odbudowy i odnowy ZHP jak KIHAM, RHR. W tych latach powstało wiele obrządów i cyklicznych akcji, które trwają do dnia dzisiejszego jak: Szary Trop (1981), Brzozowy Krzyż (1981), czy KI "Sumak". W 1982 roku wygraliśmy Rajd Arsenał w Warszawie. Wieloletnim komendantem Szczepu w tych latach był hm. Zbigniew Wilk, innymi zasłużonymi instruktorami byli: hm. Wojciech Hausner, hm. Wojciech Kolka, Piotr Hausner czy kwatermistrzowie: Adam Staszczyński oraz Paweł Lisiecki.
Kiedy w 1989 roku doszło do rozłamu w harcerstwie wielu instruktorów przeszło do działalności we władzach ZHP 1918. Szybki odpływ doświadczonej kadry oraz spory w łonie nowej organizacji o sens istnienia szczepów, spowodować kryzys w działalności Szczepu.
Na szczęście dziśki zaangażowaniu ludzi, którzy wzięli na siebie ciężar prowadzenia działalności, nasze drużyny nigdy nie zeszły poniżej przyzwoitego poziomu, a tradycje Piątki były cały czas kultywowane. Duża to zasługa "Krągu Totemowego" z dh. Puchaczem Krzywodziobem na czele oraz końa Przyjaciół Piątki Krakowskiej (KPH), którego prezesem był pan Zbigniew Zieliński.
Niepewna sytuacja Szczepu w ZHP 1918, a następnie po połączeniu w 1992 w ZHR-e spowodowała izolację środowiska, brak nowych instruktorów i niechęć do wyższych struktur związku. Przestaje działać drużyna Wędrownicza "Grom", zawieszają swoją działalność gromady zuchowe "Bożęta" oraz "Sakabataki". drużyny harcerskie Błyskawica, Burza, Huragan oraz Piorun też przeżywają swoje wzloty i upadki. Cały czas na wysokim poziomie prowadzone są dwie gromady: "Słoneczna Gromada" oraz "Wicherkowe Bractwo".
Szczep przetrwał trudne lata dzięki kolejnym szczepowym: phm. Wiesławowi Hajosowi, pwd.Radosławowi Fickowi, pwd. Wojciechowi Jackowskiemu oraz kwatermistrzom: pwd. Pawłowi Lisieckiemu oraz Annie Griesgraber. Szczep przez te wszystkie lata organizował samodzielne obozy i zimowiska.
Na szczęście sytuacja zaczęła się zmieniać w połowie lat dziewięćdziesiątych. Zachowanie tożsamości i autonomii szczepu, zmiany na funkcjach w Komendach Chorągwi spowodowały normalizację sytuacji i otwarcie się naszego środowiska na zewnątrz.
Przełomowe wydają się być obchody 85-lecia 5 KDH w 1996 roku. Oprócz wielu imprez towarzyszących kulminacją obchodów był obóz w Osieku nad jeziorem Czarnym oraz tradycyjny apel na Dziedzińcu Wawelskim połączony z otwarciem wystawy w "Domu Harcerza" przy ul. Reymonta. Tuż przed obozem pojawił się pierwszy numer biuletynu informacyjnego szczepu "Piątka", a zaraz po nim gazetka zuchów "Piąteczka".
Od tego momentu zintensyfikował swoją działalność KI "Sumak". Rozpoczęto wiele zajęć szkoleniowych dla kadry, która znów zdobywa stopnie instruktorskie. W 1997 odbył się pierwszy biwak zastępów zastępowych w Ropkach, który przeszedł na stałe do kalendarza akcji szczepu i stanowi ważny element w podnoszeniu kwalifikacji naszej kadry i zastępowych. Co roku organizowane są także obozy zagraniczne. Wtedy też zostały reaktywowane drużyny Wędrownicze oraz dwie gromady zuchowe.
Od roku harcerskiego 1999/2000 Szczep Wichry działał przy Szkołach Podstawowych nr 12, 15, 21, 33, Gimnazjach nr 15 i 16 oraz przy VII Liceum Ogólnokształcącym.
Od 1995 do 2001 roku Szczep był prowadzony przez phm. Tadeusza Czarnieckiego HO. Kwatermistrzem Szczepu w latach 1996-99 był ćw. Sławomir Giletycz, którego na następne dwa lata zastępił ćw. Bartłomiej Homiński.
Podczas pielgrzymki Ojca Świątego w 1999 roku Wichry pełniły służbę, organizując bazę noclegową dla harcerzy spoza Krakowa na terenie PTG Sokół, w której nocowało ok. 350 osób.
Rozwijała sie aktywna współpraca z Radą Dzielnicy V, czego owocem było zorganizowanie mini obozu harcerskiego podczas Dni Dzielnicy V w Parku Jordana. Współdziałanie z Rada Dzielnicy IV i Dworkiem Białoprądnickim zaowocowało organizacją dzień dziecka.Wichry prowadziły też akcje charytatywne, pod patronatem Hospicjum św. Łazarza oraz Polskiej Akcji Humanitarnej, Udzielały sie też i pomagały w Domu Dziecka i parafii św.Szczepana.
W 2001 roku pieczę nad Szczepem przejeła komenda tworzona przez phm. Leszka Gajewskiego na funkcji szczepowego i kwatermistrza ćw. Krzysztofa Pucka. Rok później, czyli w 2002 roku, Szczep zorganizował zimowisko w Łomnicy Zdrój, które zostało uznane za najlepsze w Okręgu Małopolskim ZHR. W lipcu tego samego roku odbył się obóz harcerski w Chorzępowie nad jez. Barlin (woj. wielkopolskie) na którym wypoczywało 100 harcerek i harcerzy , oraz kolonię zuchową w Chojnie, na której przebywało 100 zuchów, instruktorów i kursantek Małopolskiej Chorągwi Harcerek ZHR.
W roku 2004 harcerze i harcerki, zuchy i zuchenki spotkali sie pod tablicą upamiętniajacą naszego patrona Stanisława Okonia, aby uczestniczyć w uroczystym przekazaniu Szczepu. Phm. Leszek Gajewski przekazał Wichry w ręce phm. Szymona Michalika "Renifera Zawziętego", który wraz z kwatermistrzem ćw. Tomaszem Januszem stworzył komendę, która miała przygotowac Wichry do obchodów 95 rocznicy powstania.
Obchody 95 lecia szczepu rozpoczeły sie już na zimowisku w Szaflarach, potem kontynuowane były na obozie letnim w Dankowie w 2006 roku. Druhny i druhowie zdobywali sprawności jubileuszowe, poszerzajac przy tym swoją wiedzę na temat Szczepu Wichry i jego historii, ćwiczyli musztrę, aby jak najlepiej zaprezentować się podczas uroczystości na Wawelu. Dzień obchodów rozpoczął sie od mszy w katedrze na Wawelu, potem odbył się uroczysty apel. Następnie Wichry dumnie przemaszerowały ulicami miasta do MDK "Dom Harcerza" przy ul. Reymonta, gdzie odbywała się dalsza część uroczystosci: wystawa i ognisko z Kręgiem Totemowym, wychowankami Szczepu oraz innymi zaproszonymi gośćmi.
Rok 2007 był rokiem słodko gorzkim. Udało się zorganizować wspaniałe zimowisko w Łapszach Niżnych, oraz równie fascynujący obóz w Warząchewce Królewskiej nieopodal Włocławka. Niestety 5 KDH Burza została zawieszona, a harcerki z dwóch zastępów dołączyły do 5 KDH Błyskawica jako jeden zastęp. Działalność rozpoczęła drużyna 5 KDW Orkan, której założycielem jest pwd. Jakub Górniak.
W roku 2008 szczep tworzyły 4 druzyny. 5KDH Piorun, 5KDH Błyskawica i 5KDH Grzmot wyjechały na zimowisko do Libuszy, gdzie dokonała sie zmiana na stanowisku kwatermistrza. Funkcję objął aktualny kwatermistrz, pwd. Mariusz Skóra HO. Latem wraz ze Szczepem Arkona18 udalismy sie na obóz letni do Męcikału.
Rok później nastąpiła kolejna zmiana w komendzie szczepu. Phm. Szymon Michalik przekazał go w ręce pwd. Anety Wolskiej, która na funkcji pozostała przez rok. Odbyło sie zimowisko w Laskowej oraz obóz letni w Nowej Szwecji.
Phm. Filip Balicki, wieloletni instruktor zuchowy w roku 2010 został mianowany na funkcję komendatna Piątki. Wichry pojechały na niezapomniane zimowisko w Krużlowej Wyżnej. Latem tegoż roku wraz ze szczepem Dąbie i Czarną Trzynastką Krakowską, Wichry wyruszyły na podbój Drężna, malowniczej okolicy Szczecinka.
10.04.2010 roku wieloma pokoleniami harcerzy Piątki wstrząsneła wiadomość o tragicznej śmierci dh. Ewy Bąkowskiej - wnuczki gen. Smorawińskiego, zamordowanego w Katyniu i współzałożycielki drużyny młodszoharcerskiej 5KDH BURZA, w katastrofia samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem. Piątacy uczcili pamięć dh. Ewy uczestnicząc w uroczystościach pogrzebowych. Dwa lata później, z inicjatywy naszego gniazda wędrowniczego odbyła sie wieczornica pamięci "Wiewiórki Troskliwej" podczas której ożywiliśmy Jej poezję.
Rok 2011 był na prawdę magicznym i niepowtarzalnym w historii naszego środowiska.
Na zimowisku w Krużlowej Wyżnej rozpoczelismy przygotowania do obchodów 100lecia istnienia piątki krakowskiej.
27 maja 2011 roku wybuchła prawdziwa bomba! Sztandar 5 KDH z 1946 roku, po ponad 60 latach został odnaleziony! Uprzednio skradziony ( lub ukryty) po włamaniu do harcówki przy ul. Czarnowiejskiej w 1950 roku, został wystawiony na aukcję internetową. Po nawiązaniu kontaktu z osobą go sprzedającą okazało się, że przez ostatnich 50 lat spoczywał ukryty w kufrze, na jednym z krakowskich strychów.
W lipcu odbył sie obóz Szczepu Wichry, Zielona 3 i Wagabundy pod Staszowem w woj.świetokrzyskim, na którym na dobre rozpoczeliśmy świętowanie jubileuszu istnienia Piatki Krakowskiej.
18 września 2011 roku rozpoczeły się główne obchody rocznicy 100lecia istnienia Piatki Krakowskiej, poprzedzone biwakiem środowiska w podkrakowskich Toniach i ogniskiem, na którym wspominano wszystkie wielie postacie Piątki. Tradycyjnie spotykaliśmy się na Dziedzińcu Arkadowym Zamku Królewskiego na Wawelu. Głównym akcentem uroczystości było przekazanie zaginionego w latach pięćdziesiątych sztandaru Piątki. Na dziedzińcu stawiło się kilka pokoleń Piątaków a niektórzy z nich pamiętali podniosłe chwile związane z otrzymaniem przed laty obecnie odnalezionego sztandaru. W trakcie uroczystego Apelu wysłuchaliśmy słów Pana Andrzeja Zemanka – spadkobiercy osoby, która przez wiele lat przechowywała w ukryciu i tajemnicy zaginiony sztandar Piątki. Komendant Szczepu i Wódz Kręgu Totemowego wręczyli najbardziej wyróżniającym się w pracy osobom Odznaki Szczepu Wichry i Złote Odznaki 100-lecia. Najmłodsi druhowie i druhny otrzymali z rąk Wodza Kręgu bordowe chusty. Spotkanie zakończyło się odśpiewaniem Hymnu Piątki oraz krótką defiladą Szczepu. Pogoda dostosowała się do rangi uroczystości. Na niebie niepodzielnie panowało słońce. Każdy z uczestników uroczystości miał możność wpisania się do Pamiątkowej Księgi i wielu skorzystało z tej sposobności. Nasza uroczystość wzbudziła duże zainteresowanie wśród licznie odwiedzających w tym czasie Wawel osób.
22 czerwca 2012 nasz Szczep poniósł kolejną bolesną stratę. Nad ranem odszedł Antoni Gryglowski "Puchacz Krzywodziób".
28 czerwca 2012 o godzinie 13.30 zgromadziliśmy się w Kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa na Piaskach Wielkich przy trumnie Dh. Puchacza Krzywodzioba. Pokolenia Piątaków żegnały swojego Wodza. Członkowie Kręgu Totemowego Synów i Dzieci Pioruna oraz harcerze Szczepu 5 KDH Wichry zaciągnęli symboliczną wartę przy trumnie. Mszę Świętą celebrowali księża od lat związani z harcerstwem. Żegnaliśmy Go pieśnią i melodią harcerską. Ostatnim pożegnaniem był zawiązany krąg wokół jego grobu. CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI!
7 października 2012 roku odbyło się uroczyste przekazanie Szczepu przez ustępującego Komendanta – Filipa Balickiego nowemu – Piotrowi Hausnerowi. W stałym miejscu naszych spotkań, pod tablicą ku pamieci Stanisława Okonia przy ul. Garncarskiej stawili się członkowie Szczepu i Kręgu Totemowego.
bibliografia:
"Z dziejów 5 KDH 1911-1986" Hausner, Gaczorek
opracowania hm. Wojciecha Hausnera
materiały od dh. Michała Gawła
uzupełniła: dh.Magdalena Rubacha
